ποίηση
σσ. 63, σχήμα 13 × 20,5 εκ., έκδοση χαρτόδετη,
I S B N 978-960-537-149-4
Απόπειρα, Απρίλιος 2012
Η ποιητική συλλογή Διασπορικές διαδρομές προτείνει μια χαρτογράφηση της σύγχρονης ελληνοαμερικανικής μετανάστευσης. Κεντρικές συντεταγμένες της είναι οι ποικίλοι επαναπροσδιορισμοί του μετανάστη με το «άλλο» και το «αλλού». Πώς το διαφορετικό ορίζεται σε οικείο; Πώς το οικείο διαμορφώνεται σε αποχρώσεις ξένου; Πώς καλλιεργεί κανείς τη συνέχεια σε μια εμπειρία που έχει την ασυνέχεια ως συνθήκη;
Η συλλογή παρουσιάζει μερικές πτυχές αυτής της συνταρακτικής κατάστασης μέσω μιας διπλής οπτικής. Αναγνωρίζει και την ιδιαιτερότητα των προσωπικών βιωμάτων και τις συλλογικές συνθήκες που την πλαισιώνουν. Μας προσκαλεί να αναλογιστούμε πάνω σε βιογραφικά θραύσματα μεταξύ άλλων, ενός σερβιτόρου, μιας φοιτήτριας, ενός ποιητή, ενός εκπαιδευτικού, ενός ακαδημαϊκού και μιας μεταφράστριας. Ταυτοχρόνως, τοποθετεί αυτές τις μαρτυρίες σε συγκεκριμένο πολιτιστικό και ταξικό πλαίσιο. Με αυτόν τον τρόπο παρουσιάζει και την άποψη των ποιητικών υποκειμένων και έναν γενικότερο στοχασμό πάνω σε θέματα διγλωσσίας και διπλής πολιτιστικής υπόστασης. Οι ποιητικοί της χώροι συνυφαίνουν μια μερική πλην πολυδιάστατη χαρτογράφηση της ελληνοαμερικανικής μετανάστευσης η οποία λαμβάνει υπόψη συμμετοχή και αποκλεισμούς, παιχνίδι και πειθαρχία, δημιουργικότητα και περιορισμούς.
Δεν μιλούμε βέβαια εδώ για έναν απόλυτα κατακερματισμένο χάρτη. Οι ποιητικοί τόποι συμπεριλαμβάνουν και κέντρα τα οποία προϋποθέτουν συγκεκριμένες στάσεις ζωής. Η μετανάστευση ως διάσχιση συνόρων, παραδείγματος χάριν, αποτελεί μια κεντρική έννοια της συλλογής. Όλων των ειδών τα περάσματα, γεωπολιτικά, γλωσσικά, νοηματικά, ψυχολογικά, ταξικά, αποτελούν τη συνθήκη της. Η είσοδος σε νέους χώρους, η περιπλάνηση σε φρέσκα λεξικά, η εργασιακή και ψυχολογική εξάντληση, η μετάφραση νοημάτων, η έλξη για το άλλο που επίκειται και η επιθυμία για το αλλού του παρελθόντος αποτελούν τις συντεταγμένες του φαινομένου.
Θα ήταν χρήσιμο να θέταμε την προβληματική των συνόρων σε σχέση με τη δική μας εθνική εμπειρία. Αν επιμέναμε, θα αναγνωρίζαμε ομοιότητες με την καθημερινότητά μας. Κατά κάποιο τρόπο ορίζεται και αυτή μέσω συνάντησης και διαπραγμάτευσης με όλων των ειδών τα σύνορα. Μήπως δεν έχουμε τραγουδήσει Ντύλαν ή διαβάσει Κέρουακ; Δεν έχουν καθορίσει το φαντασιακό μας διάφοροι πολιτισμοί από αλλού; Μόνο πριν βιαστούμε να ξεδιπλώσουμε το πανό τού «όλοι είμαστε μετανάστες», οι Διασπορικές διαδρομές επιμένουν, καλό θα ήταν να αναγνωρίζαμε ότι η εμπειρία της μετανάστευσης διαμεσολαβείται από πλέγματα εξουσίας. Άλλο μπατίρης μετανάστης, άλλο μεσοαστός.
Η συλλογή υπογραμμίζει ότι τα κέντρα που σημασιοδοτούν τη μετανάστευση δεν απολαμβάνουν τη βεβαιότητα των μεγάλων αφηγήσεων. Αντί για «εθνική μοναξιά», επιχειρείται προσπάθεια για διαπολιτιστική επικοινωνία. Αντί για αναζήτηση καθαρής πολιτιστικής μοναδικότητας, αναγνωρίζεται η πολυπολιτισμική εμπλοκή. Αντί για ένα κέντρο, υφίστανται πολλαπλά. Αντί για δυϊσμούς, λειτουργούν δίκτυα πολύμορφων διαφορών, αλλά και ομοιοτήτων. Επομένως τα κέντρα αυτά δημιουργούνται με κόπο και με κόστος, όπως το επιβάλλουν οι συνθήκες του φαινομένου: πολλαπλές ταυτίσεις, εμπειρίες στο μεταίχμιο της αλλαγής, αντιφάσεις και αμφισημίες, βεβαιότητες και αβεβαιότητες, επαναπροσδιορισμοί.
Πώς δημιουργεί κανείς κέντρα πολιτισμικής δράσης σ’ αυτό το ρευστό τοπίο; Είναι καν δυνατή μια τέτοια τοποθέτηση; Οι Διασπορικές διαδρομές διαπραγματεύονται αυτό το δύσκολο ερώτημα, τόσο σε προσωπικό όσο και σε θεσμικό επίπεδο, σαν συνάρτηση ποιητικής και πολιτικής. Είναι ο τρόπος της συλλογής να συμβάλει σε συζητήσεις, όχι απλώς για την αισθητική της διασπορικής ποίησης, αλλά και για την ταυτότητα του σημερινού Έλληνα τόσο μέσα όσο και έξω από τα σύνορα.
__________________
Γιώργος Αναγνώστου
Ορεστιάδα - Θεσσαλονίκη 1975–1984.
Baton Rouge, LA (1985–1992) – Columbus, OH (1992 μέχρι σήμερα).
Ερευνητικά ενδιαφέροντα σε θέματα
αμερικανικών εθνοτήτων,
διασποράς
ελληνοαμερικανικών ταυτοτήτων.
Βιβλίο: Contours of White Ethnicity:
Popular Ethnography and the Making of Usable Pasts in Greek America (Ohio University Press, 2009),
υπό μετάφραση στα ελληνικά.
μπλογκ: Διασπορική Σκοπιά
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου